Autonomie, zingeving en geluk

Over de Autisme Academie: Wow, wat een heldere website, wat goed uitgelegd. Zeker niet alleen relevant voor autisme problematiek. Met een duidelijke uitleg over hoe het brein werkt met overlevingsmechanismen (kinderen van drie kunnen het begrijpen): https://www.autismeacademie.nl/aap-fant-en-krook/. https://www.autismeacademie.nl/aap-fant-en-krook/

En hier is een tekst over autonomie (https://www.autismeacademie.nl/suicide-als.../) : "Autonomie is het vermogen van een individu om zelfstandig keuzes te maken, zijn of haar eigen leven te sturen en beslissingen te nemen die overeenkomen met persoonlijke waarden, verlangens, doelen en belangen. Dit idee van zelfbeschikking omvat de vrijheid om te handelen, zelfs binnen de context van externe beperkingen. Want in het dagelijks leven wordt het vermogen om autonome keuzes te maken vaak beperkt door verschillende externe factoren zoals sociale normen, wetten en economische beperkingen: er is geen sprake van totale autonomie, en toch wordt iemand die binnen deze beperkingen zijn eigen beslissingen neemt, als een autonoom persoon beschouwd. Het gaat uiteindelijk om controle over je eigen leven en het kunnen uiten van je eigen wil.

In deze opvatting van autonomie gaat het dus om een vermogen dat je voortdurend in de praktijk brengt. Het praktiseren van autonomie is belangrijk omdat er een directe samenhang bestaat tussen individuele autonomie, geluk en de zin van het leven. De Israëlische filosoof Joseph Raz (1939-2022) stelt:

'Alleen een leven dat we zelf willen leven, dat we zelf bepalen, dat we ons eigen leven hebben gemaakt, kan ook een vervuld leven zijn.' (Raz, n.d.)

We ervaren een vervuld leven wanneer het zowel zinvol als gelukkig is, iets wat bij suïcidale mensen vaak ver te zoeken is. Een autonoom leven biedt geen garanties voor een gelukkig en/of zinvol leven, maar is daar wel de noodzakelijke voorwaarde voor! Autonomie is dus randvoorwaardelijk voor een vervuld leven, en het is aannemelijk dat veel mensen met suïcidale gedachten hier een gebrek aan ervaren. Met alle beste bedoelingen in acht genomen, dwingt dit ons toch om de hulpverlening voor kwetsbare mensen op het vlak van autonomie eens goed onder de loep te nemen."

Vervolgens legt het artikel uit hoe in de hulpverlening het belang van autonomie vaak wordt vervangen door het doel van zelfredzaamheid. "Een van de eerste problemen is dat we in de zorgwereld vaker spreken over ‘zelfredzaamheid’ dan over ‘autonomie’. Zelfredzaamheid is een maatschappelijk concept dat aan gewicht heeft gewonnen omdat het fungeert als een criterium om te bepalen of en hoe lang de samenleving de kosten draagt voor de ondersteuning van kwetsbare individuen. Dit is een belangrijke en legitieme vraag, maar het doet weinig voor de daadwerkelijke inhoud van de ondersteuning. Sterker nog, het verdringingseffect van zelfredzaamheid ten koste van autonomie ondermijnt de kwaliteit van zorg en persoonlijke ontwikkeling. Zo legt zelfredzaamheid de focus op het praktische vermogen om zelfstandig te functioneren in verschillende aspecten van het dagelijks leven. Terwijl autonomie veel breder is en dieper gaat dan het praktische. Autonomie veronderstelt ook dat je zelfkennis hebt, in verbinding staat met jezelf en vanuit die basis authentieke keuzes kunt maken en richting kunt geven aan je leven, wat een diepere en duurzamere vorm van welzijn en vervulling mogelijk maakt. Zelfredzaamheid lijkt te impliceren dat je ‘er al bent’ zodra je ‘je hoofd boven water kunt houden’. Dit is een misleidende simplificatie van wat het werkelijk betekent om een vervullend leven te leiden. Door het accent te leggen op zelfredzaamheid in plaats van autonomie, ondermijnen we de ondersteuning die nodig is voor mensen om echte zingeving en geluk te vinden."

Ik vind dit zelf best moeilijk in de praktijk, met het opvoeden van mijn kinderen. Ik doe mijn best om duidelijke grenzen aan te geven en de kinderen er niet overheen te laten gaan. Maar bij het handhaven van de grenzen en het daarbij inperken van de autonomie, is het moeilijk om tegelijkertijd de ruimte te geven voor autonomie om ontwikkeling te stimuleren... Je bent dan namelijk bezig in de rol van politieagent (wat van nature al totaal niet bij mij past) en niet als coach voor persoonlijke ontwikkeling....